Zabytki
Kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela, brama dzwonnica oraz cmentarz przykościelny z 1736 r. w miejscowości Warszawice
(Orzeczenie o uznaniu za zabytek i wpisaniu do rejestru zabytków Nr Kl. IV 688/62 z dnia 12.04.1962 r.)
Kościół fundowany przez Dorotę z Przebendowskich oraz jej męża Franciszka Bielińskiego, wojewodę chełmińskiego, marszałka wielkiego koronnego, wielce zasłużonego dla rozbudowy i uporządkowania Warszawy. Kościół drewniany, orientowany, w konstrukcji zrębowej, szalowany, na ceglanej podmurówce. Korpus trójnawowy, prezbiterium równe szerokością nawie głównej, zamknięte prostokątnie z bocznymi zakrystiami. Nad częścią nawową dach dwuspadowy kryty blachą, z dużym okapem nad prezbiterium nakrytym dachem trójpołaciowym. Od frontu na osi nawy kruchta na planie kwadratu pod dachem trójpołaciowym. We wnętrzu, przykryte wspólnym stropem, trzy nawy równej wysokości oddzielone od siebie parami gładkich kolumn z kostkowymi głowicami. Chór muzyczny o szerokości całego korpusu, podparty kolumnami z pełną balustradą dekorowaną trzema profilowanymi płycinami. Strop nad prezbiterium i nawą ozdobiony polichromią z II poł. XIX w. Belka tęczowa z krucyfiksem barokowym z I poł. XVIII w. Tablica fundacyjna z 1736 r. z drewna polichromowanego z napisem dotyczącym fundacji kościoła na awersie oraz herbami Bielińskich i Przebendowskich na rewersie. Obiekty mimo restauracji XIX i XX- wiecznych zachował formę drewnianej architektury sakralnej XVIII w. na Mazowszu.
Park dworski z II poł. XIX w. w miejscowości Siedzów
(Decyzja wpisanie do rejestru zabytków L. dz. Kl-VI/5340/456/81 dział A nr rej. 286 z dnia 04.08.1981r.)
Park rozciąga się wokół dworu zbudowanym dla rodziny Daszewskich o układzie swobodnym, gdzie istotnymi elementami kompozycyjnymi są aleje, szpalery, stawy. Rosną tam liczne pomniki przyrody: Topola biała, Topola biała, Modrzew, Modrzew, Dąb szypułkowy, Lipa drobnolistna, Jawor, Buk pospolity, Topola biała, Topola biała, Jesion wyniosły, Sosna wejmutka. Wyraźnym akcentem przestrzennym w założeniu parkowym jest dobrze zachowana, okazała aleja kasztanowca. Powierzchnia wynosi 5 ha.
Dwór z ok. 1890 r. oraz spichlerz z 1826 r. w miejscowości Siedzów
(Decyzja Nr 557/2004 WKZ D.MC SIEDZÓW/41140-3/761/2004 z dnia 06.04.2004 r.)
Dwór został wzniesiony dla rodziny Daszewskich. Bryła ma zróżnicowany gabaryt. Od strony północnej dwukondygnacyjna o dachu dwuspadowym, naczółkowym, w pozostałej części parterowa z użytkowym poddaszem. Naroża budynku zostały zaakcentowane kanelowanymi pilastrami. Poziom stropu pomiędzy 1 a 2 kondygnacją znalazło odwzorowanie w elewacjach zewnętrznych poprzez zastosowanie płaskiej nieprofilowanej opaski. Posiada oryginalną stolarkę drzwiową – drzwi płycinowe i okienną – okna skrzynkowe – zdobione profilowaną opaską opartą na gzymsie podokiennym. Od strony wschodniej w latach 90-tych pierwotne zadaszenie podjazdu oparte na 4 żelbetowych słupkach z dachem pulpitowym zastąpiono wykonanym całkowicie w konstrukcji drewnianej gankiemkrytym dachem dwuspadowym naczółkowym. Od strony północnej do budynku dodano taras, natomiast od strony zachodniej odtworzono drewniane zadaszenie tarasu o 3-połaciowym zadaszeniu. Wszystkie pokrycia dachowe dworu zostały wykonane z blachy miedzianej. Układ funkcjonalny pomieszczeń dworu nie uległ znaczącym przekształceniom. Ważniejsze zmiany dotyczące dodania kuchni na miejscu gabinetu (na południe od sieni) oraz dodania łazienki w pomieszczeniu przylegającym od południa do salonu. Wnętrze budynku dworu posiadają wyposażenie historyczne lub historyzujące. Najcenniejszym, oryginalnym elementem jego wyposażenia jest zlokalizowana w sieni żeliwna, kręta klatka schodowa prowadząca na poddasze. Dwór posiada stropy drewniane – belkowe z tynkowaną podsufitką oraz deskowanym pułapem. Ściany zewnętrzne drewniane w konstrukcji zrębowej, wszystkie tynkowane, wewnątrz ściany częściowo obmurowane. Na parterze, w korytarzu drewniane ściany wewnętrzne nie zostały otynkowane. Obiekt nie posiada piwnic. Spichlerz posiada zachowaną na sosrębie inskrypcję z rokiem powstania. W latach 90-tych budynek został przeniesiony z pobliskiego folwarku na teren parku i tam odtworzony na podmurówce. Obiekt został zbudowany w konstrukcji mieszanej słupowo – zrębowej, posiada dach dwuspadowy kryty gontem. W latach 70-tych od strony zachodniej dodano facjatę z pasmowymi oknami umożliwiającymi doświetlenie zaadaptowanego poddasza. Z pierwotnej struktury budowlanej zachował się przede wszystkim zrębowy układ ścian zewnętrznych oraz belki stropowe wraz z eksponowanym sosrębem wspartym na 4 słupach. Ściany zewnętrzne od wewnątrz zostały obmurowane. Wnętrza obiektu w ostatnich latach otrzymały wystrój historyzujący. Dostosowując obiekt do jego nowej funkcji – Sali biesiadnej, uzupełniono układ funkcjonalny dodając od strony północnej kuchnię. Na poziom poddasza prowadzą drewniane schody zlokalizowane w części południowej. Więźba dachowa krokwiowo-stolcowa pochodzi z II poł. XX w. Stolarka okienna i drzwiowa drewniana – okna skrzynkowe, drzwi deskowe oklepkowane w romby.
Pałac z poł. XIX w. w Sobieniach Szlacheckich
(Decyzja wpisanie do rejestru zabytków L. dz. Kl-VI/5340/610/83 dział A nr rej. 344 z dnia 31.12.1983r.)
Pałac został wzniesiony w konwencji XIX-wiecznych budowli rezydencjonalnych, realizowanych w tej części Mazowsza. Ma plan prostokąta, jest dwukondygnacyjny, nakryty dachem czterospadowym. Elewacje otynkowane z wydatnym gzymsem podokapowym i skromniejszym kordonowym, dekoracyjnymi obramieniami okien oraz głównym akcentem reprezentacyjności, jakim jest ryzalit środkowy z czterokolumnowym portykiem.
Park wraz z zabudowaniami folwarcznymi: spichlerzem z II poł. XIX w., stodołą z końca XIX w., wozownią z II poł. XIX w., chlewem z końca XIX w., oborą z końca XIX w. oraz piwnicą z końca XIX w. przy założeniu pałacowo –parkowym Jezierskich w miejscowości Sobieniach Szlacheckich
(Decyzja wpisanie do rejestru zabytków L. dz. WKZ.D.37/786/00 dział A nr rej. 37 z dnia 29.05.2000r.)
Wszystkie obiekty stanowią łącznie typowy przykład założenia łączącego pałac i park krajobrazowy z rozbudowaną częścią gospodarczą i budynkami folwarcznymi. Założenie powstało w poł. XVIII w. jako własność rodziny Jezierskich. Zespół folwarczny przebudowany pod koniec XIX i na początku XX w. Obecnie prowadzone są prace remontowe, które mają na celu wykorzystania obiektów dla nowych funkcji.
Park o układzie swobodnym z dominującymi drzewami liściastymi jak: jesion wyniosły, kasztanowiec biały, klony pospolite oraz nasadzone drzewa iglaste od frontu pałacu.
Cmentarz żydowski, założony przed 1868 r., w m. Śniadków Górny
(Decyzja Nr 722/2011 wpisanie do rejestru zabytków L. dz. WD.4164-21/1/11 z dnia 28.06.2011 r.)
Cmentarz żydowski w Śniadkowie Górnym zlokalizowany jest w lesie, na południe od miejscowości Sobienie-Jeziory, na wtórnie zalesionym, nieogrodzonym terenie. Kirkut został założony przed 1868 r. i stanowił miejsce pochówku okolicznych Żydów, przede wszystkim mieszkańców Sobień-Jezior, które stanowiły najliczniejsze lokalne skupisko społeczności żydowskiej. W 1810 r. w parafii Sobienie-Jeziory zamieszkiwało 960 mieszkańców z czego 80 z nich było wyznania mojżeszowego. W 1840 r. wzniesiona została synagoga w Sobieniach, zaś w okresie 1810 a 1840 gmina zakupiła grunt pod cmentarz od osoby prywatnej. W 1873 r. na terenie parafii zamieszkiwało 900 Żydów, zaś w roku 1890 na 1400 mieszkańców stanowili już 74%. Tuż przed wybuchem II wojny światowej liczba mieszkańców pochodzenia żydowskiego wynosiła 1700. W grudniu 1939 r. okolicę zajęły wojska hitlerowskie. Lokalni Żydzi zostali zamknięci w getcie w Sobieniach-Jeziorach, w obręb którego włączono przedmiotową nekropolię. Z czasem getto przepełniło się za sprawą napływu ludności żydowskiej z innych okolicznych miejscowości, m.in. ze zbombardowanego Garwolina. Przeludnienie (ok. 9 tys. osób) zaskutkowało głodem i epidemią tyfusu. Getto zamknięto w 1941 r. a następnie zlikwidowano w dniu 27.09.1942 r. zaś mieszkańcy wywiezieni zostali do Treblinki. W listopadzie 1942 r. Niemcy nakazali wyłożyć macewami z cmentarza żydowskiego teren wokół budynków zajętej uprzednio plebanii parafii rzymsko-katolickiej. Aby to wykonać, robotnicy cieli płyty na pół, a następnie odcinali zwieńczenia nagrobków, uzyskując tym samym pożądany kształt (roboty te zrealizowana na przełomie 1942/43 r.). Z dokumentów Archiwum Ringelbluma Żydowskiego Instytutu Historycznego wynika, ze w czasie wojny na cmentarzu żydowskim w Śniadkowie Górnym żołnierze niemieccy dokonywali egzekucji ludności żydowskiej, w związku z powyższym należy domniemywać, iż na terenie nekropolii zlokalizowane są również masowe groby ofiar.
W 2003. dzięki apelowi miejscowego księdza, nagrobki stanowiące dotąd obejście plebanii przeniesiono na teren przedwojennej nekropolii. Kolejną partię macew zdemontowano w 2009 r. z posesji sąsiadującej z kościołem. Ostatnia partia płyt (głównie zwieńczeń) została przetransportowana na obszar kirkutu w 2010 r. Dotychczas zinwentaryzowano 514 macew wykonanych głównie z piaskowca oraz 639 inskrypcji. Dysproporcja to wynikła z praktyki powtórnego wykorzystywania istniejących płyt z opuszczonych grobów i wykuwania na nich kolejnych inskrypcji. Dodatkowo na terenie cmentarza znajduje się ok. 100 fragmentów zwieńczeń, pokrytych inskrypcjami. Większość zachowanych nagrobków pochodzi z dwóch pierwszych dekad XX w., zaś najstarsza odnaleziona macewa pochodzi z 1868 r. a najpóźniejsza z 1940 r. W okresie 1940-42 na terenie cmentarza kontynuowano pochówki, zaś z uwagi na panujące wówczas w getcie warunki, miejsce pochówku nie było oznaczane nagrobkiem. W momencie odsłonięcia 45% macew posiadało zachowane polichromie. Usytuowanie nagrobków licem do ziemi (przez kilkadziesiąt lat kiedy stanowiły posadzkę posesji), uchroniło płyty przed działaniem szkodliwych czynników atmosferycznych.
Od momentu odsłonięcia macew proces zanikania kolorów przebiega bardzo szybko. Dekorowanie nagrobków malaturą było powszechną praktyką, zwłaszcza na cmentarzach prowincjonalnych. Pierwotne granice nekropolii wykraczały znacznie poza granicę terenu, który dziś stanowi działka nr w. 150, która została wpisana do rejestru.
Ze względu na brak historycznych źródeł kartograficznych, ikonograficznych czy pisarskich niemożliwe było dokładne określenie obszaru przedwojennego cmentarza. Przedmiotowa nekropolia prezentuje wartość historyczną jako miejsce wiecznego spoczynku lokalnej społeczności żydowskiej. Pojedyncze macewy posiadają walory artystyczne a ich polichromie decydują o unikatowym charakterze cmentarza.
Zabytki archeologiczne
W Dziecinowie odkryto ślady osady kultury łużyckiej oraz cmentarzysko kultury pomorskiej i groby kloszowe z wczesnej epoki żelaza, natomiast w Sobieniach Biskupich cmentarzysko ciałopalne kultury pomorskiej z drugiej poł. VI-V wieku p.n.e. oraz cmentarzysko kultury przeworskiej i wielbarskiej z młodszego okresu przedrzymskiego i okresu wpływów rzymskich oraz cmentarzysko kultury grobów kloszowych z wczesnej epoki żelaza.